Avrupa'nın tüm Akdeniz ülkelerinde; İspanya'da sağcı Frankocular ile komünistler; İtalya'da komünistlerle sağcı Mussoliniciler; Yugoslavya'da kralcılarla komünistler; Yunanistan'da da kralcılarla komünistler arasında kanlı mücadeleler yaşandı. O ülkeler demokrasi ve kalkınmışlık düzeyinde, insan hakları kazanımlarında, eğitim ve sağlık sistemlerinde, bireysel ve hukuksal gelişimlerinde, milli gelirlerinde bizden çok çok ileriye gittiler. Bizim her alanda geri kalmamızın, gelişmiş ülkelerin oyuncağı olmamızın sebebi 'komünistleri've 'sosyalistleri'; yazarları, çizerleri, düşünenleri yıllarca ve halen hapislerde çürütmemiz olabilir mi?
İspanyanın 80 li yıllarını bilenler bu güne siyasi ideoloji ile değil Avrupa birliği müzakereleri ile geldiğini bilir. İspanya ve Portekiz'e bu ivmeyi AB müzakereleri kazandırmıştır.