Materyalist bir filozof olan Feuerbach'a göre, insanlar, yaşamlarını kafalarında oluşturdukları düşüncelere ve inandıkları dine göre şekillendirirler. Bu yüzden insanların yaşam koşullarının değişmesi için sahip oldukları fikirlerle ve din ile mücadele edilmesi gerekir. Başka bir materyalist filozof olan Marx'a göre ise, yaşam koşulları, toplumsal yaşamın maddi üretimin tarzından kaynaklanır, insanların sahip oldukları düşünceler ise yaşam koşullarının insan zihninde yansımasından ibarettir. Bu yüzden Marx, inançlara karşı savaş açmayı yel değirmenlerine savaş açmaya benzetmiştir. Sizce bu konuda hangi filozof haklı?
Hiçbiri. Yalnızca kısmen Feuerbach haklı; insanların sahip oldukları fikir ve dinleri, karakter ve yaşam koşulları konusunda gerçekten öncü belirleyicilerdirler. Ancak, buradan bu olgularla savaşmak gerektiği değil, bunlar sayesinde yaşam koşullarının istenildiği yönde değiştirilebileceği sonucu çıkar. Madem ki düşünce ve din toplam yaşam kalitesinde son derece önemli role sahiptir, öyleyse insanlık için en ideal ortam ancak insanların doğru düşünmeleri ve doğru dine inanmalarıyla sağlanabilir.